TRANSFÜZYON BAĞIMLI BETA TALASEMİ HASTALARINDA KOKU İLE İLİŞKİLİ YAŞAM KALİTESİ VE PSİKOLOJİK SEMPTOMLARIN İNCELENMESİ

ÖZ
Amaç: Transfüzyon bağımlı beta talasemi hastalarının kronik hastalıkları nedeniyle psikolojik rahatsızlıkları olabilmekte ve bu durum yaşam kalitelerini olumsuz etkileyebilmektedir. Ayrıca koku alma fonksiyonundaki sorunlar yaşam kalitesini ve psikolojik durumunu olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Çalışmamızda transfüzyon bağımlı beta talasemi hastalarında koku alma işlevine bağlı yaşam kalitesi ile psikolojik bozukluk belirtileri arasındaki ilişki araştırıldı.
Gereçler ve Yöntemler: Çalışmaya İstanbul Tıp Fakültesi Talasemi Merkezi'nde takip edilen 46 transfüzyon bağımlı beta talasemi hastası katıldı. Hastanın kendi bildirdiği koku alma işlevi ve koku almayla ilişkili yaşam kalitesini (ASOF) değerlendirmek için 12 maddelik anket ve depresyon ile anksiyete semptomlarını değerlendirmek için Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği (HAD) kullanıldı. İstatistiksel analiz SPSS (v23) programı ile yapıldı.
Bulgular: Çalışmaya katılan 46 hastanın yaş ortalaması 32,5±7,3 yıl idi. Hastaların bildirilen genel koku alma kapasitesi (BKK) puanı 8,8±1,3 bildirilen belirli kokuları alma kapasitesi (BKA) puanı 4,6 ± 0,5 ve bildirilen koku duyusu ile ilişkili yaşam kalitesi (KYK) puanı 4,7 ± 0,4 idi. HAD ölçeğine göre hastaların %22'sinde anksiyete belirtileri, %65'inde depresyon belirtileri vardı. Hastaların anksiyete puanları ve depresyon puanları ile genel koku alma kapasiteleri arasında anlamlı bir negatif korelasyon bulundu (p=0.02). Depresyon semptomları ve anksiyete semptomları olan hastalar daha düşük koku alma yeteneği gösterdi (p<0.05). Depresyon semptomları olan hastalarda koku alma ile ilgili yaşam kalitesi de önemli ölçüde azaldı (p<0.05). Deferasiroks (DFX) kullanan hastalar daha iyi koku alma yeteneği gösterdi (p<0.01).
Sonuç: Transfüzyon bağımlı beta talasemi hastalarının koku alma kapasitesi ile anksiyete ve depresyon skorları arasında anlamlı bir negatif korelasyon bulundu. Depresyon semptomları olan hastalarda, koku alma işleviyle ilişkili yaşam kalitesinin daha düşük olduğunu gösterildi. Şelasyon tipi, koku alma kapasitesi ile ilişkili görünmektedir.
Anahtar Kelimeler: Anksiyete, beta talasemi, hayat kalitesi, depresyon, koku bozukluğu