Hakem Kılavuzu
Selçuk Tıp Dergisi'nin özgün ve önemli makaleleri yayınlamayı amaçladığını göz önünde bulundurarak, hakemlerden aldığımız makale başvurularının değerlendirilmesinde yardımcı olmalarını istiyoruz.
Aşağıda makale değerlendirme süreci, nasıl hakem olunacağı ve nasıl iyi bir inceleme yazılacağına dair tavsiyeler yer almaktadır. Ayrıca objektif ve yapıcı bir hakemliğin nasıl yapılacağına dair daha fazla bilgi sağlayan COPE İlkelerine dayanan hakemlik şart ve koşullarımız yer almaktadır.
Selçuk Tıp Dergisi’nde değerlendirme sürecinde "Kör Hakemlik Yöntemi" uygulanır. Kör Hakemlik Yöntemi, bilimsel çalışmaların objektif olarak incelemesi için esastır ve bilimsel yayınların en yüksek kalitede üretildiğinden emin olmak için birçok bilimsel dergi tarafından tercih edilmektedir. Hakem görüşleri, Selçuk Tıp Dergisi yayın kalitesinde temel belirleyicidir. Selçuk Tıp Dergisi'ne gönderilen ve Ön İncelemede yeterli bulunan tüm aday makaleler kör olarak -çift kör hakemlik yöntemi ile- incelenir. Çift kör hakemlik, hem hakemlerin kimliklerini yazarlardan hem de yazarların kimliklerini hakemlerden gizlemek anlamına gelmektedir.
Hakem değerlendirme süreci için hakemlere verilen süre 15 gündür. Hakemler bir çalışmanın düzeltmelerini inceleyerek uygunluğuna karar verebilecekleri gibi gerekliyse birden çok defa düzeltme talep edebilir. Hakemler tarafından düzeltme istendiğinde, yazarlar en geç üç ay içerisinde düzeltmelerini yaparak çalışmalarını aynı sistem üzerinden dergiye iletirler. Düzeltilmiş olan çalışma, gerektiğinde değişiklik ya da düzeltme isteyen hakemlerce tekrar değerlendirilir. Çalışmaların yayımlanmasına, alınan hakem görüşleri doğrultusunda Editörler Kurulunca karar verilir. Hakem görüşlerinde uyumsuzluk olması durumunda Editörler Kurulu gerekli görürse çalışmayı farklı bir hakeme daha gönderebilir. Makale kabul sürecinde, iki hakemin görüşlerinin farklı olması durumunda editör veya üçüncü bir hakemin görüşü alınarak karar verilir.
Hakemlerin Seçimi
Hakemler, makalenin ilgili olduğu bilim alanında deneyimli ve yayını bulunan uzmanlar arasından seçilir. Türk üniversitelerinde görevli uzmanların bilgilerine YÖK Akademik web sitesinden yurt dışındaki uzmanların bilgilerine ise Publons’dan erişim sağlanır.
Hakemlerin Görev ve Sorumlulukları
- Objektiflik: İncelemeler objektif olarak yapılmalıdır. Hakemler, olabilecek her türlü kişisel önyargının farkında olmalı ve bir makaleyi incelerken bunu hesaba katmalıdır. Hakem, kararını destekleyici değerlendirmelerini açıkça ifade etmelidir.
- Editöryal Karara Katkı: Hakem değerlendirmesi, editöre editoryal kararlar vermede yardımcı olur ve yazara makaleyi geliştirme fırsatı sunar. Bu açıdan bir makaleyi inceleme konusunda kendini yetersiz hisseden veya kısa sürede incelemeyi tamamlayamayacağını düşünen bir hakem hakemlik davetini kabul etmemelidir.
- Gizlilik: İncelenmek üzere dergiye ulaşan tüm makaleler, gizli tutulmalıdır. Hakemler, makale hakkındaki incelemeleri veya bilgileri kimseyle paylaşmamalı veya yazarlarla doğrudan iletişime geçmemelidir. Çalışmada yer alan bilgiler, yazarın açık yazılı izni olmadan bir hakem tarafından kendi araştırmasında kullanılmamalıdır. Akran değerlendirmesi yoluyla elde edilen ayrıcalıklı bilgi veya fikirler gizli tutulmalı ve kişisel kazanç için kullanılmamalıdır.
- Araştırma ve Yayın Etiği İhalleri Konusunda Hassasiyet: Hakemler, makaledeki olası etik konulara karşı dikkatli olmalı ve bunları editöre rapor etmelidir.
- Çıkar Çatışması Hususu: Hakemler, yazarlar veya makalelerin bağlı olduğu kurumlarla ilişkilerinden kaynaklanan olası çıkar çatışmaları olan bir makaleyi incelemeyi kabul etmemelidir.
- Hakeme Atıf Talebi: Bir hakem, bir yazarın, hakemin (veya onların ortaklarının) çalışmasına atıflar içermesini önerirse, bu, hakemin atıf sayısını artırmak veya çalışmalarının görünürlüğünü artırmak amacıyla değil gerçek bilimsel nedenlerle olmalıdır. Ayrıca bk. Hakemler İçin Etik Kurallar
Değerlendirme Süreci
- Hakemlik Türü (Çift Körleme): Editör, makalelerin adil bir şekilde çift taraflı kör hakemlikten geçmesini sağlar ve makale biçimsel esaslara uygun ise, gelen yazıyı yurtiçinden ve /veya yurtdışından hakemlerin değerlendirmesine sunar. En az iki hakem kararı aranır. Hakemler gerek gördüğü takdirde yazıda istenen değişiklikler yazarlar tarafından yapıldıktan sonra yayınlanmasına onay verir.
- İnceleme Zamanı: Yayın Öncesi
- Yazar-Hakem Etkileşimi: Editörler, hakemler ile yazarlar arasındaki tüm etkileşimlere aracılık eder. Yazarlar hakemlerin kimler olduğunu, hakemler de yazarların kimler olduğunu bilmezler.
- İncelemede Geçen Süre: Selçuk Tıp Dergisi'nde inceleme için hakem sürecine alınan araştırma makaleleri için son karara kadar geçen sürenin 12 haftayı aşmaması ana hedeftir. Elde olmayan sebeplerle bu süre uzayabilmektedir.
- İntihal Kontrolü: Dergimizde, makaleler intihali engellemek için taramaktadır.
- Her Bir Makaleyi İnceleyen Hakem Sayısı: en az iki hakem
- İzin Verilen Süre: 15 gün. Bu süre hakemlerin talebine göre 3-10 gün eklenerek uzatılabilmektedir.
- Karar: Makalenin Editör tarafından yayın kabul edilebilmesi için en az iki hakemin ya da bir hakem bir yardımcı editörün kabul kararı vermesi gerekir.
- Etik İhlal Şüphesi: Hakemler, araştırma veya yayının suistimalinden şüphelendiklerinde durumu editöre iletmelidir. Editör, COPE tavsiyelerine uyarak gerekli işlemleri yürütmekle görevlidir.
İnceleme Yapma
Hakemlerin değerlendirmeleri objektif olmalıdır. Hakem süreci sırasında hakemlerin aşağıdaki hususları dikkate alarak değerlendirmelerini yapmaları beklenir.
- Makale yeni ve önemli bir bilgi içeriyor mu?
- Öz, makalenin içeriğini net ve düzgün bir şekilde tanımlıyor mu?
- Yöntem bütünlüklü ve anlaşılır şekilde tanımlanmış mı?
- Yapılan yorum ve varılan sonuçlar bulgularla kanıtlanıyor mu?
- Alandaki diğer çalışmalara yeterli referans verilmiş mi?
- Dil kalitesi yeterli mi?
- Özet/Abstract/anahtar kelimler/keywords makalenini içeriğini doğru bir şekilde yansıtıyor mu?
Hakemler çalışmaları online "Hakem Değerlendirme Formunu" kullanarak değerlendirirler. Bunun yanında hakemler eğer gerekli görürlerse, tam metin üzerinde öneri ve görüşlerini belirten notları da editöre/alan kuruluna iletebilirler. Hakemlerin ilgili çalışma hakkında
en az 50 kelimelik bir bilimsel görüş yazmaları beklenir. Çalışmalara ilişkin hakemler 4 şekilde görüş belirtebilir:
• Yayın kabul edilebilir
• Düzeltmelerden sonra yayına kabul edilebilir
• Düzeltmelerden sonra yeniden görmek isterim
• Yayımlanamaz (Ret)
Değerlendirme Sonucu, hakemlerden gelen görüşler, editör/ler tarafından en geç 15 gün içerisinde incelenir. Bu inceleme sonucunda nihai kararını yazar(lar)a iletir.
Editör Kılavuzu
Editörlerin Seçimi
Baş Editör; derginin yayın kapsamına uygun olarak en az doçentlik düzeyinde akademik deneyimi ve yayını bulunan tıp disiplini uzmanları arasından seçilir. En az 1 yıl süresince indeksli bilimsel bir derginin editöryal kurullarda görev yapmış olmak şartı aranır.
Yardımcı Editörler,
derginin yayın kapsamına uygun olarak yayını bulunan ya da daha önceden bilimsel bir derginin editöryal kurullarda görev yapmış olan tıp disiplini uzmanları arasından seçilir.
Türkiye Editörler Çalıştayı Grubu
Selçuk Tıp Dergisi, editörler için yararlı olacağını düşünerek diğer editörlerle iletişim içinde olmalarını destekler. Editörlerimiz, Türkiye Editörler Çalıştayı Grubu'na üyedir.
Editörlerin Görev Sorumlulukları
- Hakem Sürecini Koordine: Editör, hakem değerlendirme sürecinin adil, tarafsız ve zamanında olmasını sağlamalıdır. Araştırma makaleleri en az iki harici hakem tarafından gözden geçirilmelidir ve gerektiğinde editör ek görüş almalıdır.
- Hakemlerin Belirlenmesi: Editör; uygun, kapsayıcı ve çeşitli temsil ihtiyacını dikkate alarak, ilgili alanda uygun uzmanlığa sahip hakemleri seçecektir. Editör, hileli hakemlerin seçiminden kaçınmak için en iyi uygulamaları izleyecektir.
- Gizliliği Koruma: Editör, ilgili yazarlar ve hakemlerle aksi kararlaştırılmadıkça, dergiye gönderilen tüm materyallerin ve hakemlerle yapılan tüm iletişimlerin gizliliğini korumalıdır. İstisnai durumlarda ve yayıncıya danışarak, editör şüpheli araştırma suistimalini araştırmak için gerekli gördüğü durumlarda diğer dergilerin editörleriyle sınırlı bilgi paylaşabilir. Editör, hakemlerin kimliklerini korumalıdır. Gönderilen bir makalede yer alan bilgiler, yazarın açık yazılı izni olmadan editörün kendi araştırmasında kullanılmamalıdır. Hakem sürecinde elde edilen ayrıcalıklı bilgi veya fikirler gizli tutulmalı ve kişisel menfaat için kullanılmamalıdır.
- Tarafsızlık: Editör yazıları entelektüel içeriği açısından ırk, cinsiyet, cinsel yönelim, dini inanç, etnik köken, vatandaşlık veya yazarların politik felsefesine bakmaksızın değerlendirmelidir.
- İddiaların Araştırılması: Etik ihlale dair ikna edici kanıtlar bulan bir editör, makalenin düzeltilmesi, geri çekilmesi veya başka bir düzeltmenin yapılmasını sağlamak için Yayın Kurulu ve Yayıncıyla iletişime geçmelidir.
- Çıkar Çatışması Hususu: Editör, kendisinin veya aile üyeleri tarafından yazılmış makalelerle ilgili kararlarda yer almamalıdır. Ayrıca, böyle bir çalışma, derginin tüm olağan prosedürlerine tabi olmalıdır. Editör, yazarlar ve hakemler tarafından olası çıkar çatışmalarının ifşa edilmesiyle ilgili ICMJE yönergelerini uygulamalıdır.
- Yayın Kararı: Editör, hakem raporlarını inceleyerek dergiye gönderilen yazılardan hangisinin yayınlanması gerektiğine karar vermekle sorumludur. Editör, Yayın/Yönetim Kurulunun belirlediği politikalarına uymak zorundadır.
- Düzeltme, Geri Çekme, Endişe İfadesi Yayımlama: Editörler, yayınlanan makalede, bulguları, yorumları ve sonuçları etkilemeyen küçük hatalar tespit edilirse düzeltme yayınlamayı düşünebilirler. Editörler, bulguları ve sonuçları geçersiz kılan büyük hatalar/ihlaller söz konusu olduğunda, makaleyi geri çekmeyi düşünmelidir. Yazarlar tarafından araştırma veya yayını kötüye kullanmaya yönelik olasılık söz konusu ise bulguların güvenilir olmadığına ve yazarların kurumlarının olayı soruşturmadığına dair kanıtlar var veya olası soruşturma haksız veya sonuçsuz görünüyor ise, editörler endişe ifadesi yayınlamayı düşünmelidir. Düzeltme, geri çekme veya endişe ifadesi ile ilgili olarak COPE ve ICJME yönergeleri dikkate alınır.
